Basque Nationalism in the 20th Century: Approach from the Actor to a Complex Relationship

Authors

DOI:

https://doi.org/10.3989/hs.2017.045

Keywords:

Religion, Basque nationalism, PNV, ETA, Telesforo Monzón

Abstract


This article analyses the relationship between the religion and Basque nationalism from 1930 to 1980 through the study of a particular actor: Telesforo Monzón, a prominent politician, first in the Sabino Arana’s nationalism and later in the radical nationalism of ETA. It can be concluded that the religious element shaped the content, the discourse and the political practice of these streams of Basque nationalism. However, this close relationship between religion and Basque nationalism changed during the twentieth century. By means of the figure of Monzón the two different stages of this relationship are analysed: the age of religious nationalism until the late fifties and the new political religion of the radical nationalism around ETA since the sixties.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Anai Artea (ed.) 1993. Telesforo Monzón, hitzeko gizona: Aturritik Ebrora. S. l: Anai Artea.

Anai Artea (ed.) 2011. Las actas de Txiberta: 1977. S. l. Anai Artea ed.

Anasagasti, I. 2006. Llámame Telesforo. Tafalla: Txalaparta.

Apalategi, J. (dir.) 1978 Askatasun Ibilaldia. Zarautz: Itxaropena.

Aranzadi, E. 1918. La Nación Vasca. Bilbao: Pizkundea.

Aranzadi, J. 2001. El escudo de Arquiloco. Madrid: A. Machado Libros.

Archilés, F. 2007. «¿Experiencias de nación? Nacionalización e identidades en la España restauracionista (1898-1929)», en Moreno Luzón, J. (ed.), Construir España. Nacionalismo español y procesos de nacionalización: 128-135. Madrid: CEPC.

Aretxaga, B. 1988. Los funerales en el nacionalismo radical vasco. San Sebastián: Baroja.

Box, Z. 2006. «La tesis de la religión política y sus críticos: aproximación a un debate actual». Ayer 62: 195-230.

Brubaker, R. 2011. «Religion and Nationalism: Four Approaches». Nations and Nationalism 18/1: 2-20. https://doi.org/10.1111/j.1469-8129.2011.00486.x

Burdiel, I. y Foster, R. 2015. La historia biográfica en Europa. Nuevas perspectivas. Zaragoza: Institución Fernando el Católico.

Casquete, J. 2009. En el nombre de Euskal Herria. La religión política del nacionalismo vasco radical. Madrid: Tecnos.

Corcuera, J. et alii, 1991. Historia del nacionalismo vasco en sus documentos. Bilbao: Eguzki.

Corcuera, J. 2001. La patria de los vascos. Orígenes, ideología y organización del nacionalismo vasco: 344-439. Madrid: Taurus.

De Pablo, S. 2003. «La guerra civil en el País Vasco: un conflicto diferente». Ayer 50: 115-142.

De Pablo, S.; Mees, L. y Rodríguez Ranz, J. A. 2001. El péndulo patriótico. Historia del Partido Nacionalista Vasco. 2 vols. Barcelona: Crítica. PMCid:PMC1235543

De Pablo, S. et alii (coord.) 2012. Diccionario ilustrado de símbolos del nacionalismo vasco: 79-91. Madrid: Tecnos.

Elorza, A. 1995. La religión política. El nacionalismo sabiniano y otros ensayos sobre nacionalismo e integrismo. San Sebastián: Haranburu ed.

Elorza, A. 2001. Un pueblo escogido. Génesis, definición y desarrollo del nacionalismo vasco. Barcelona: Crítica. PMCid:PMC125273

Elorza, A. 2005. Tras las huellas de Sabino Arana. Los orígenes totalitarios del nacionalismo vasco. Madrid: Temas de Hoy.

Elzo, J. y Arrieta, F. 2005. «Historia y sociología de los movimientos juveniles encuadrados en el MLNV». Ayer 59: 173-197.

Friedland, R. y Moss, K. B. 2015. «Thinking through religious nationalism», en Asja Szafraniec y Ernst van den Hemel (eds.), Words. Situating Religion in Language: 423-466. New York: Fordham University Press.

Gentile, E. 2006. Politics as Religion. Princeton-Oxford: Princeton University Press.

Granja, J. L. 2015. Ángel o demonio: Sabino Arana. El patriarca del nacionalismo vasco. Madrid: Tecnos.

Greenfeld, L. 1996. «A modern religión?». Critical Review 10/2: 169-19. https://doi.org/10.1080/08913819608443416

Grosby, S. 2001. «Nationality and religion», en Guibernau, M. y Hutchiinson, J. (eds.): Understanding nationalism: 97-119. Cambridge: Polity.

Haranburu, L. 2008. El Dios de los vascos. San Sebastián: Hiria.

Hayes, C. J. H. 1926. Essays on Nationalism: 93-125. New York: Macmillan.

Hayes, C. J. H. 1960. Nationalism: a religion. New York: Macmillan.

Hervieu-Léger, D. 2005. La religión, hilo de memoria. Barcelona: Herder.

Izagirre, K. (ed.) 1986. Telesforo Monzón: hitzak eta idazkiak. 6 vols. S. l. Jaizkibel.

Jáuregui, G. 2000: «ETA: Orígenes y evolución ideológica y política» en A. Elorza (coord.), Historia de ETA: 259-268. Madrid: Temas de Hoy.

Juaristi, J. 1999. Sacra Némesis. Nuevas historias de nacionalistas vascos. Madrid: Espasa.

Kantorowicz, E. H. 2012 [1957]. Los dos cuerpos del Rey. Un estudio de teología medieval. Madrid: Akal.

Kapferer, B. 2011 [1988]. Legends of People, Myths of State. Oxford-New York: Berghahn Books.

Kepel, G. 2005 [1991]. La revancha de Dios. Madrid: Alianza.

Kepel, G. 2008. Beyond terror and martyrdom: the future of the Middle East. Harvard: Harvard University.

Larzabal, P. 1999. Nere Mendixkatik. Apez bat ETAko gudariez mintzo. Tafalla: Txalaparta.

Llobera, J. R. 1996. El Dios de la Modernidad: el desarrollo del nacionalismo en Europa occidental. Barcelona: Anagrama. PMCid:PMC1217662

Martínez Rueda, F. 2007. «Monzón Ortiz de Urruela, Telesforo», en Agirreazkuenaga et alii (dirs.), Diccionario biográfico de los Parlamentarios de Vasconia (1876-1939): vol. II, 1712-1722. Vitoria-Gasteiz: Gobierno Vasco.

Mata, J. M. 1993. El nacionalismo vasco radical. Discurso, organización y expresiones. Bilbao: Servicio editorial de UPV/EHU.

Mees, L. y Casquete, J. 2012. "Telesforo Monzón", en De Pablo, et alii (coord.), Diccionario ilustrado de símbolos del nacionalismo vasco. Madrid: Tecnos.

Monzón, T. 1982. Herri baten oihua. Hitzak eta idatziak. Pamplona: Mesa Nacional de Herri Batasuna. PMCid:PMC347830

Monzón, T. 1995. Langosta baten inguruan. San Sebastián: Elkar.

Monzón, T. 2004. Lo que Monzón nos dejó. Idatziak eta abestiak: 63. Bilbao: Gara. PMCid:PMC375157

Moro, R. 2005. «Religion and Politics in the Time of Secularisation: The Sacralisation of Politics and Politisation of Religious». Totalitarian Movements and Political Religions, 6/1: 71-86. https://doi.org/10.1080/14690760500099796

Moro, R. 2009. «Rituales politicos/Religiones políticas», en Canal, J. y Moreno Luzón, J. (eds.), Historia cultural de la política contemporánea: 97-147. Madrid: CEPC.

Mosse, G. L. 1990. Fallen soldiers: reshaping the Memory of the World Wars. Oxford: Oxford University Press.

Nú-ez Seixas, X. M. 2009. «Las patrias de la República: la experiencia de los nacionalistas periféricos durante la Guerra Civil española» (1936-1939). Historia Contemporánea 38 13-47.

Nú-ez Seixas, X. M. y Molina, F. 2011. «Identidad nacional, heterodoxia y biografía», en Nú-ez Seixas, X. M. y Molina, F. (eds.), Los heterodoxos de la patria: biografías de nacionalistas atípicos en la España del siglo XX: 4-21. Granada: Comares.

Quiroga, A. 2013. «La nacionalización en España. Una propuesta teórica». Ayer 90: 17-38.

Requejo, F y Nagel, K. J. (eds.) 2015. Politics of Religion and Nationalism. Federalism, consociationalism and seccesion. Nueva York: Routledge.

Reinhard, R. W. 1999. Storia del potere politico in Europa. Bologna: Il Mulino.

Rieffer, B. A. J. 2003. «Religion and Nationalism. Understanding the consequences of a complex relationship». Ethnicities 3/2: 215-242. https://doi.org/10.1177/1468796803003002003

Sáez de la Fuente, I. 2002. El Movimiento de Liberación Nacional Vasco, una religión de sustitución. Bilbao: Instituto Diocesano de Teología y Pastoral/Desclée de Brouwer.

Santiago García, J. A. 2005. Secularización y nacionalismo. Un análisis comparado de los nacionalismos vasco y quebequense. Tesis doctoral. Madrid: UCM. PMid:16364869

Santiago García, J.A. 2012. «Secularisation and Nationalism: A Critical Review». Social Compass 59 (1): 3-20. https://doi.org/10.1177/0037768611432125

Smith, A. D. 2000. «The 'Sacred' Dimension of Nationalism». Millennium. Journal of International Studies 29/3: 791-814. https://doi.org/10.1177/03058298000290030301

Smith, A. D. 2003. Chosen peoples. Sacred sources of National Identity. Oxford: Oxford University Press.

Sponh, W. 2003. «Multiple Modernity, Nationalism and Religion: A Global Perspective». Current Sociology 51 (3/4): 265-286.

Zubero, I. 1997. «Religión y violencia en el País Vasco». Iglesia Viva 187.

Zulaika, J. 1990. Violencia vasca, metáfora y sacramento. Madrid: Nerea.

Zubrzycki, G. 2010. «Religion and Nationalism. A Critical Re-examination», en Turner, B. S. (ed.), The New Blackwell Companion to the Sociology of Religion: 606-625. Oxford, UK: Wiley-Blackwell.

Downloads

Published

2017-12-30

How to Cite

Martínez Rueda, F. (2017). Basque Nationalism in the 20th Century: Approach from the Actor to a Complex Relationship. Hispania Sacra, 69(140), 721–733. https://doi.org/10.3989/hs.2017.045

Issue

Section

Articles

Most read articles by the same author(s)

  • Marta Rielo Ricón, Miguel Ángel Medina Escudero, Alvaro Fernández de Córdova Miralles, Henar Pizarro Llorente, Nicolás Álvarez de las Asturias, Hilario Rodríguez de Gracia, Soledad Gómez, Fernando Martínez Rueda, Book reviews , Hispania Sacra: Vol. 70 No. 141 (2018)