El grado de dependencia de san Juan de Ávila respecto a Erasmo para su lectura del texto griego del Nuevo Testamento

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/hs.2022.32

Palabras clave:

san Juan de Ávila, Erasmo de Róterdam, exégesis del Nuevo Testamento en el siglo XVI

Resumen


En el estudio de san Juan de Ávila viene ocupando un lugar central la cuestión de la posible influencia de Erasmo en su obra. Partiendo de menciones a este en alguna de sus cartas, donde aconseja a estudiosos de la Escritura el recurso a las obras exegéticas de Erasmo, aunque con cautelas, la discusión se ha centrado en paralelismos temáticos más o menos perceptibles entre ambos. En este trabajo mi punto de vista es distinto: analizo las referencias explícitas a Erasmo, singularmente en el comentario a la Epístola a los Gálatas, y luego me detengo en citas implícitas a pasajes fundamentalmente neotestamentarios, con frecuencia escondidas en menciones al texto griego, que delatan la consulta de las obras erasmianas, singularmente las Annotationes in Novum Testamentum. Con ello creo que es posible replantear sobre nuevas bases la discusión sobre la relación de Ávila con el destacado humanista nórdico.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Andrés Martín, Melquiades. 2002. «Erasmo (1466-1536) y Juan de Ávila (1500-1569), en torno a su humanismo y espiritualidad». En El Maestro Ávila. Actas del Congreso Internacional, Madrid, 27-30 de noviembre de 2000, 171-194. Madrid: BAC.

Arredondo Ramón, María Victoria. 2020 «Humanismo reformista de san Juan de Ávila y los libros de su biblioteca personal». Studia Cordubensia, 13: 277-312.

Cereceda, Feliciano S. J. 1946. «Dos proyectos del Instituto Bíblico en España durante el siglo XVI». Razón y Fe, 133: 275-290.

Domingo Malvadi, Arantxa. 2014. «La enseñanza del griego en Alcalá». En V Centenario de la Biblia Políglota Complutense. La Universidad del Renacimiento. El Renacimiento de la Universidad, editado por José Luis Gonzalo Sánchez Molero, 395-415. Madrid: Universidad Complutense de Madrid.

Esquerda Bifet, Juan. 1999. Diccionario de san Juan de Ávila. Burgos: Monte Carmelo.

García Muñoz, Manuel. 2014. «El biblista san Juan de Avila». En El maestro Juan de Ávila. Un exponente del Humanismo reformista, editado por María Dolores Rincón González y Raúl Manchón Gómez, 299-320. Madrid: FUE.

García Villoslada, Ricardo. 1970. «El paulinismo de san Juan de Ávila». Gregorianum, 51: 615-647.

Hovingh, Pieter F. 2000. Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, VI, 5. Annotationes in Novum Testamentum (pars prima). Amsterdam: Elsevier.

Hovingh, Pieter F. 2011. Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, VI, 7 Annotationes in Novum Testamentum (pars tertia). Brill: Leiden.

Martín Hernández, Francisco. 2012. «¿Fue erasmista san Juan de Ávila?». Anuario de la Historia de la Iglesia, 21: 63-76. https://doi.org/10.15581/007.21.2302

Martínez Gil, José Luis. 2004. Proceso de beatificación del Maestro Juan de Ávila. Madrid: BAC.

Moreno Uclés, Juan. 2007. «Idearium y pedagogía avilista en la Universidad de Baeza». En Doce calas en el Renacimiento y un epílogo, editado por María Dolores Rincón, 163-208. Jaén: Universidad de Jaén.

Poll-van de Lisdonk, Maria Laetitia van. 2003. Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, VI, 8 Annotationes in Novum Testamentum (pars quarta). Leiden: Brill.

Poll-van de Lisdonk, Maria Laetitia van. 2009. Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, VI, 9 Annotationes in Novum Testamentum (pars quinta). Leiden: Brill.

Poll-van de Lisdonk, Maria Laetitia van. 2014. Opera omnia Desiderii Erasmi Roterodami, VI, 10 Annotationes in Novum Testamentum (pars sexta). Leiden: Brill.

Ruiz Pérez, Ángel. 2017. «Las menciones de san Juan de Ávila a Platón». Studia Philologica Valentina, 19: 99-115.

Ruiz Pérez, Ángel. 2020. «El conocimiento, uso y promoción del griego por parte de san Juan de Ávila». En O humanismo português e europeu no 5º centenário do Cicero Lusitanus. Dom Jerónimo Osório (1515-1580), editado por Cristina Pimentel, Sebastião Tavares de Pinho, Maria Luísa Resende, Madalena Brito, Margarida Miranda, 83-93. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra.

Sala Balust, Luis. 1964. Fray Luis de Granada, Licenciado Luis Muñoz. Vidas del Padre Maestro Juan de Avila. Barcelona: Juan Flors.

Sala Balust, Luis y Francisco Martín Hernández. 2000-2003. Obras Completas de san Juan de Ávila. Madrid: BAC.

Sánchez Herrador, Miguel Ángel y Raúl Manchón Gómez. 2014. «La biblioteca de Juan de Ávila en Montilla». En El Maestro Juan de Ávila. Un exponente del Humanismo reformista, editado por María Dolores Rincón González y Raúl Manchón Gómez, 439-472. Madrid: F.U.E.

Varas García, Julio Cesar. 2009. «San Juan de Ávila». En Diccionario Filológico de la Literatura Española. Siglo XVI, editado por Pedro Jauralde Pou, 86-107. Madrid: Castalia.

Varas García, Julio Cesar. 2020. «Una Exposición sobre las Bienaventuranzas del Maestro Ávila». Materia Philologica [Blog], 30/06/2020. https://philologica.hypotheses.org/1796

Descargas

Publicado

2022-12-30

Cómo citar

Ruiz Pérez, Ángel . (2022). El grado de dependencia de san Juan de Ávila respecto a Erasmo para su lectura del texto griego del Nuevo Testamento. Hispania Sacra, 74(150), 463–473. https://doi.org/10.3989/hs.2022.32

Número

Sección

Artículos

Datos de los fondos

Ministerio de Ciencia e Innovación
Números de la subvención PID2020-114133GB-I00