La Passio del monje Jorge y la liturgia del martirio en la Córdoba del siglo X

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/hs.2022.03

Palabras clave:

carismáticos, catecúmenos, Pentecostés, martirio, Córdoba, liturgia

Resumen


El presente artículo analiza el martirologio la Passio de Jorge de Mar Sabas, según aparece en el Memoriale Sanctorum (c. 853 A. D.) de Eulogio de Córdoba. Después de analizar la referencia retórica y bíblica de Jorge, el artículo sostiene que la vida de Jorge se inspiró en la liturgia mozárabe, y que reflejaba una llamarada carismática dirigida no hacia las comunidades musulmanas de Córdoba sino contra otros grupos cristianos.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Primary Sources

Aimoinus. 1785. De translatio Ss. Gerogii, Aurellii et Nathaliae ex urbe Corduba Pariosios, 1841-1855. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. by Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 115, 939- 960.

Arevalus, Faustinus. 1841-1855. De operibus dubiis S. Isidori. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck- Healey, vol. 3, 574- 746.

Augustine. 1841-1855. Epistulae. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 33, 61-1094.

Augustine. 1841-1855. De civitate Dei. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 41, 13-804.

Augustine. 1841-1855. De Scripturis. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 38, 23-994.

Augustine. 1841-1855. Confessiones. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 23, 657-868.

Cassianus. 1841-1855. Collationum Libri XXIV. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 49, 477-1328.

Concilium Elibertinum. 1841-1855. Patrologia Latina. Collectio Decretalium. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 130, 7-1177.

Erasmus. 2009. Paraphrases on the Epistles to the Corinthians. Transl. Mechtilde O'Mara and Edward Philips, Ephesians, Philippans, ed. Robert Sider. Toronto: University of Toronto Press.

Eulogius. 1841-1855. Memoriale Sanctorum. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 115, 731-818.

Gil, Juan, ed. 2020. Scriptores Muzarabici saeculi VIII-XI, Corpus Christianorum Continuatio Mediaevalis (CCCM 65B), vol. 2. Turnhout: Brepols.

Grigoryan, Sona. 2011. Anti-Christian Polemics of Ibn Taymiyyah: Corrupton of the Scriptures. Ph.D. Dissertation. Central European University.

Hieronymus Strodonensis. 1841-1855. Regula a Hieronymo in Latinum Sermonem Conversa. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 50, 271-304.

Isidore of Seville. 1775. Missale mixtum secundum regulam Beati Isidori dictum Mozarabes. Editado por Alessandro Leseseo. Roma: Typis Joannis Generosi Salomoni.

Isidore of Seville. 1841-1855. De ecclesiasticis officiis. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 83, 737-826.

Liber Ordinvm. 1910. Ed. M. Férotin. Paris: Firmin-Didot.

Rufinus Aquileiensis (auctor incertus). 1841-1855. Enarrationes in Psalmos. Patrologia Latina. Patrologia Latina, ed. Jacques-Paul Migne, Chadwyck-Healey, vol. 21, 645-960.

Samson Cordubensis. 1998. Apologético. Edición y traducción José Palacios Royán. Madrid: Akal.

Bibliography

Aillet, Cyrille. 2010. Les mozarabes: christianisme, islamisation et arabisation en péninsule ibérique (XIe-XIIe siècle). Madrid: Casa de Velázquez.

Aldana García, María Jesús. 1995. «La polémica teológica cristianismo-islam en el 'Memoriale sanctorum' de san Eulogio y su posible influencia oriental». Alfinge 8: 11-22. https://doi.org/10.21071/arf.v8i8.7574

Andrés, María Adelaida, Carmen Codoñer, Salvador Iranzo, José Carlos Martín and David Paniagua. 2010. «Reglas monásticas». In La Hispania visigótica y mozárabe: dos épocas en su literatura, María Adelaida Andrés Sanz and Carmen Codoñer, 401-410. Salamanca: Universidad de Salamanca.

Arocena, Félix María. 2012. «El Himnario del Oficio Hispano». Scripta Theologica 44 (1): 9-44.

Banniard, Michel. 1989. «Viva Voce. Communication écrite et communication orale du IVe au IXe siècle en Occident latin». Vita Latina 115: 42-64.

Basurko, Xabier. 2006. Historia de la liturgia. Barcelona: Centro de Pastoral Litúrgica.

Bergamini, Augusto. 1995. Cristo, fiesta de la iglesia. El año litúrgico. Santa Fé de Bogotá: Ediciones Paulinas.

Bernal Llorente, José Manuel. 2015. Anáfora: Aproximación a la Plegaria Eucarística. Estella: Verbo Divino.

Bianchini (Wasilewski), Janna. 2008. «The 'Life of Muhammad' in Eulogius of Córdoba: some evidence for the transmission of Greek polemic to the Latin west». Early Medieval Europe 16 (3): 333-353. https://doi.org/10.1111/j.1468-0254.2008.00233.x

Bonch-Bruevich, Xenia. 2008. «Ideologies of the Spanish Reconquest and Isidore's Political Thought». Mediterranean Studies 17: 27-45. https://doi.org/10.2307/mediterraneanstu.17.2008.0027

Cabrol, Fernand. 1907. «Anaphore». En Dictionnaire D'archéologie Chrétienne et de Liturgie. Paris: Letouzey.

Christys, Ann. 1998. «St-Germain des-Près, St Vincent and the martyrs of Córdoba». Early Medieval Europe 7 (2): 199-216. https://doi.org/10.1111/1468-0254.00025

Cintrón, Francisco. 2018. 'Immersed in the Snares of Apostasy:' Martyrdom and Dissent in Early al-Andalus. PhD Dissertation. Ohio University.

Coope, J. A. 1995. The martyrs of Cordoba: Community and family conflict in an age of Mass conversion. Lincoln and London: University of Nebraska Press.

Duque, Adriano. 2011. «Claiming Martyrdom in the Memoriale sanctorum (850-3)». Collectanea Christiana Coetanea 8: 23-48. https://doi.org/10.21071/cco.v8i.152

Duque, Adriano. 2018. «Occupata ab Sarracenis Hispania: Historiografía y goticismo en la introducción de Ambrosio de Morales a las obras completas de Eulogio (1574)». e-Humanista 40: 235-253.

Ferrer García, Félix. 2008. Literatura hagiográfica latina en torno a los mártires Vicente, Sabina y Cristeta de Ávila (siglos VII-XI). Hispania Sacra 60 (121): 9-46. https://doi.org/10.3989/hs.2008.v60.i121.47

Ferrer Grenesche, Juan Miguel. 1995. Curso de liturgia hispano-mozárabe. Madrid: Instituto Teológico San Ildefonso.

Finn, Douglas. 2016. Life in the Spirit: Trinitarian Grammar and Pneumatic Community in Hegel and Augustine. Notre Dame: Notre Dame UP. https://doi.org/10.2307/j.ctvpg846f

Flórez, Enrique. 1752. España sagrada, theatro geographico-historico de la Iglesia de España, vol 10. Madrid: Antonio Marín.

Gómez Ruiz, Raúl. 2007. Mozarabs, Hispanics, and the Cross. Ossining, NY: Orbis books.

González Muñoz, Fernando. 1996. Latinidad mozárabe: estudios sobre el latín de Álbaro de Córdoba. La Coruña: Universidade da Coruña.

González Muñoz, Fernando. 2001. «Sobre la latinidad de Hostegesis de Málaga y el estado lingüístico de la Bética del siglo IX». In Cristianismo y tradición latina: Actas del Congreso Internacional «Cristianismo y tradición latina», edited by Fernando González-Muñoz, Antonio Alberte González, Cristóbal Macías Villalobos, 387-398. Madrid: Ediciones del Laberinto.

González Muñoz, Fernando. 2008. «En torno a la orientación de la polémica antimusulmana en los textos latinos de los mozárabes del siglo IX». In ¿Existe una identidad mozárabe?: historia, lengua y cultura de los cristianos de al-Andalus (siglos IX-XII), edited by Cyrille Aillet, Mayte Penelas, Philippe Roisse, 9-32. Madrid: Casa de Velázquez.

Gros Pujol, Miguel. 1973. «Citas litúrgicas del "Liber Apologeticus" del abad Sansón de Córdoba». Hispania sacra 26: 271-280.

Guthrie, George H. 2015. 2 Corinthians. Beker Exegetical Commentary on the New Testament. Grand Rapids, Mi: Baker.

Harmless, William. 2015. Augustine and the Catechumenate. Collegeville, MN: Lithurgical Press.

Hefele, Karl Joseph von. 1907. Histoire des conciles d'après les documents originaux 1. Paris: Letouzey.

Herrera Roldán, Pedro, ed. 2005. Eulogio de Córdoba, Obras completas. Madrid: Akal.

Hormaeche, José María. 1983. La pastoral de la iniciación cristiana en la España visigoda estudio sobre el De cognitione baptismi de San Ildefonso de Toledo. Toledo: Estudio teológico de San Ildefonso.

Ihnat, Kati. 2020. «The Martyrs of Córdoba: Debates around a curious case of medieval martyrdom». History compass 18 (1): 125-150. https://doi.org/10.1111/hic3.12603

Ivorra, Adolfo. 2009. «El salterio en el rito Hispano-Mozárabe». Phase 291: 239-269.

Jiménez Pedrajas, Rafael. 1960. «La Passio Sanctorum Martyrum Georgii Monachi, Aurelii atque Nathaliae, obra de San Eulogio de Córdoba». Boletín de la Real Academia de Córdoba, de Ciencias, Bellas Letras y Nobles Artes 80: 45-106.

Lafferty, Maura K. 2003. «Translating Faith from Greek to Latin: Romanitas and Christianitas in Late Fourth-Century Rome and Milan». Journal of Early Christian Studies 11(2): 21-62. https://doi.org/10.1353/earl.2003.0010

Levy-Rubin, Milka and Benjamin Z. Kedar. 2001. «A Spanish Source on Mid-Ninth Century Mar- Saba». In The Sabaite Heritage- The Sabaite Factor in the Orthodox Church: Monastic Life, Liturgy, Theology, Literature, Art and Archeology, edited by Joseph Patric, 63-72. Leuven: Orientalia Lovaniensia Analecta.

Melo, Miguel Pedro. 2017. Cristianismo como misterio de bendición. Una síntesis teológica desde la bendición. B.A. Thesis. Universidad de Comillas,

Meszaros, Andrew. 2015. «The Mystery of the Ascension and the Prayers at the Foot of the Altar». Antiphon 19 (3): 243-264. https://doi.org/10.1353/atp.2016.0023

Monferrer Sala, Pedro. 2004. «Mitografía hagiomartirial: de nuevo sobre los supuestos mártires cordobeses del siglo IX». In De muerte violenta. Política, religión y violencia en al-Andalus, edited by Maribel Fierro and Pedro Monferrer Sala, 415-450. Madrid: CSIC.

Munteanu, Daniel. 2011. «Public Theology as a Substantial Contribution to an Ecumenical and Ecological Culture». In Religion and Ecology in the Public Sphere, edited by Celia Deane-Drummond, Heinrich Bedford-Strohm, 1610-187. London-New York: T&T Clark.

Neer, J. Van. 2017. «Esau and Jacob (Sermon 4) Augustine's Solution to an "Insoluble" Problem». Augustinianum 57, 1: 145-168. https://doi.org/10.5840/agstm20175718

Orlandis Rovira, José. 1960. «Los monasterios dúplices españoles en la alta edad media». Anuario de historia del derecho español 30: 49-88.

Ortigue, Joseph. 1860. Dictionnaire Liturgique, Historique Et Théorique De Plain-chant Et De Musique D'église Au Moyen Âge Et Dans Les Temps Modernes. Paris: Migne.

Patrich, Joseph. 2001. The Sabaite Heritage in the Orthodox Church from the Fifth Century to the Present. Leiden: Peeters Publishers.

Peña Blanco, Alfonso. 2016. La música en la catedral de Guadix en los siglos XVI-XVII. PhD Dissertation. Universidad de Huelva.

Pozo, Cándido. 1997. «La interpretación del islam como herejía cristiana y sus consecuencias históricas». Archivo teológico granadino 60: 5-24.

Prado, Germán. 1891. Historia del rito Mozárabe y Toledano. Burgos: Abadía de Santo Domingo de Silos.

Rodríguez López, Amancio. 1907. El Real Monasterio de las Huelgas de Burgos y el Hospital del Rey. Burgos: Viuda de Eusterio Rodríguez.

Roszak, Piotr. 2014. «Mystery in Hispanic-Mozarabic rite: From liturgical epistemology to ecclesiological praxis». Cauriensia 9: 461-474.

Schulte, R. 1959. Die Messe als Opfer der Kirche. Die Lehre frühmittelalterlichen Autoren über das eucharistische Opfer. Münster: Aschendorf.

Sierra López, Juan Manuel. 2005. El misal Toledano de 1499. Toledo: Instituto San Ildefonso.

Sparrow-Simpson, William John. 1919. The letters of Saint Augustine. London: The MacMillan Co.

Swainson, Anthony. 2018. The Nicene and Apostles Creeds: Their Literary History; Together with an Account of the Growth and Reception of the Sermon on the Faith, Commonly Called «the Creed of St. Athanasius». London: Forgotten books.

Tieszen, Charles L. 2013. Christian Identity amid Islam in Medieval Spain. Leiden: Brill. https://doi.org/10.1163/9789004192294 PMid:23351358 PMCid:PMC3562154

Voprada, David. 2017. «Quodvultdeus' Sermons on the Creed: a Reassessment of his Polemics against the Jews, Pagans, and Arians». Vox Patrum 68: 355-369. https://doi.org/10.31743/vp.3364

Wirtembergisches Urkundenbuch. 1849. Stuttgart: Köhler.

Wolf, Kenneth Baxter. 1998. Christian Martyrs in Muslim Spain. Cambridge: Cambridge University Press.

Wolf, Rosemary. 1986. Art and Doctrine: Essays on Medieval Literature. London: A&C Black.

Yelo Templado, Antonio. 1993. «El monacato mozárabe. Aproximación al oriente». La Cueva de la Camareta 13: 453-456.

Descargas

Publicado

2022-06-24

Cómo citar

Duque, A. . (2022). La Passio del monje Jorge y la liturgia del martirio en la Córdoba del siglo X. Hispania Sacra, 74(149), 35–44. https://doi.org/10.3989/hs.2022.03

Número

Sección

Artículos